Prawa autorskie: Dodatkowe obowiązki dla platform publikujących treści
Opublikowano 19th sierpień 2024
W dniu 26 lipca 2024 r. Sejm przyjął poprawki Senatu do ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz innych ustaw („Nowelizacja”), która ma na celu wdrożenie dyrektyw UE 2019/790 („DSM”) i 2019/789. Termin wdrożenia DSM upłynął 7 czerwca 2021 r., a Polska jest jedynym krajem UE, który jeszcze go nie wdrożył. Poniżej
przedstawiamy wybrane zmiany w polskim prawie autorskim, które różnią się od standardów unijnych DSM i w związku z tym wymagają lokalnego wdrożenia i dostosowania do polskich warunków.
Ustawowe tantiemy w serwisach VOD
• Obecnie polska ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie przewiduje opłat
licencyjnych za publiczne rozpowszechnianie utworu chronionego prawem autorskim za
pośrednictwem Internetu.
• W związku z tym, że poprzedni projekt ustawy wprowadzającej DSM został porzucony po ostatnich wyborach, wnioskodawcy nowego projektu zapowiedzieli, że nie planują nakładać na serwisy VOD (wideo na żądanie) ustawowego obowiązku uiszczania opłat licencyjnych.
• W ostatecznie przyjętym brzmieniu Nowelizacja zawiera jednak przepisy regulujące „stosowne” wynagrodzenie za publiczne udostępnianie utworu chronionego prawem autorskim w sposób umożliwiający każdemu dostęp do niego w miejscu i czasie przez siebie wybranym, co obejmuje usługi VOD.
• Twórcy utworów audiowizualnych (i artyści wykonawcy) będą wykonywać swoje prawo za pośrednictwem zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.
• Autorzy projektu ustawy przychylili się do argumentów podnoszonych przez środowisko
filmowe, którego przedstawiciele podkreślali, że korzystanie z chronionych prawem autorskim utworów i artystycznych wykonań w Internecie stało się w ostatnich latach coraz bardziej powszechne. Prawo powinno gwarantować twórcom (i artystom wykonawcom) udział w przychodach z internetowego wykorzystania ich utworów audiowizualnych i artystycznych wykonań.
• Polski ustawodawca zamierzał zabezpieczyć tantiemy dla twórców internetowych w ramach silniejszej implementacji zasady wynikającej z art. 18 DSM (i już istniejącej w polskim prawie), tj. zasady „stosownego” i „proporcjonalnego” wynagrodzenia.
• Przepisy regulujące tantiemy internetowe mają również zostać rozszerzone na autorów i
wykonawców utworów literackich, dziennikarskich, naukowych i muzycznych (w
tym piosenek). Ci autorzy i wykonawcy będą mogli wykonywać swoje prawa osobiście lub za pośrednictwem kolektywu praw autorskich lub innego podmiotu.
Dodatkowe wynagrodzenie dla wydawców prasy
• Nowelizacja implementuje art. 15 DSM, wprowadzając do polskiego porządku prawnego
nowe „prawo do publikacji prasowych w ramach świadczenia usług drogą elektroniczną”. • • Nowe prawo zabrania dostawcom usług społeczeństwa informacyjnego powielania lub
publicznego udostępniania publikacji prasowych online bez odpowiedniego zezwolenia.
• Ograniczenia te dotyczyć będą dostawców wyszukiwarek internetowych, ale także
operatorów platform internetowych czy portali społecznościowych.
• Wysokość wynagrodzenia za korzystanie z publikacji prasowej lub sposób jego ustalania będzie co do zasady przedmiotem negocjacji pomiędzy wydawcą a usługodawcą.
• Polski ustawodawca zdecydował się jednak na wprowadzenie dodatkowego instrumentu
wspierającego wydawców prasy, który nie jest obowiązkowy na gruncie DSM.
• Nowelizacja ustanawia kryteria ustalania wysokości wynagrodzenia. Jeżeli strony nie dojdą do porozumienia, każda z nich może zwrócić się do Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej z wnioskiem o przeprowadzenie mediacji w sprawie wysokości wynagrodzenia.
• W przypadku nieosiągnięcia porozumienia, każda ze stron może wystąpić do właściwego organu z wnioskiem o wydanie decyzji w sprawie wysokości wynagrodzenia. Strony będą mogły zaskarżyć decyzję organu do sądu specjalizującego się w sprawach własności intelektualnej.
Obowiązki informacyjne
• Polski ustawodawca rozszerza również, w porównaniu z art. 17 DSM, zakres mechanizmu rozstrzygania sporów, który obejmowałby nowe obowiązki dostawców usług online w zakresie treści.
• Polski ustawodawca zdecydował, że w niektórych przypadkach informacje mogą być
wymagane nawet raz na kwartał.
• Nowelizacja wprowadza również wiele innych zmian, z których część jest specyficzna dla polskiego systemu prawnego. Poniżej przedstawiamy kilka przykładów.
• Użytkownicy platform będą mogli złożyć skargę dotyczącą uniemożliwienia dostępu
do utworu chronionego prawem autorskim, zablokowania dostępu lub usunięcia utworu
chronionego prawem autorskim. Skarga nie będzie podlegać opłacie i zostanie rozpatrzona bez zbędnej zwłoki.
• W przypadku, gdy skarga zostanie uznana za nieuzasadnioną, dostawca będzie zobowiązany do niezwłocznego poinformowania o tym użytkownika i przedstawienia pisemnego uzasadnienia. Ponadto dostawca nie może uznać skargi za nieuzasadnioną w sposób zautomatyzowany.
Dostawcy usług online, zwłaszcza ci najwięksi, muszą wdrożyć odpowiednie mechanizmy, aby zapewnić zgodność z nowymi wymogami.
Zgodność będzie wymagała uwzględnienia specyfiki polskich przepisów, w szczególności tych dotyczących: (i) opłat licencyjnych VOD, (ii) procedur negocjacyjnych z wydawcami prasy, czy (iii) zasad odpowiedzialności dostawców usług online.
Główne elementy nowelizacji polskiego prawa autorskiego wejdą w życie miesiąc po jej
opublikowaniu i podpisaniu przez Prezydenta. Sądzimy, że nastąpi to najpóźniej do końca
bieżącego roku.
