System kaucyjny w Polsce. Nowe zasady od 2025 roku.

System działa na zasadzie zachęt finansowych. Użytkownicy końcowi, podczas nabywania napojów w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym, będą uiszczać, wraz z ceną, kaucję w określonej wysokości. Zgodnie z istotą kaucji, użytkownicy końcowi – w większości konsumenci – będą mogli odzyskać jej równowartość, zwracając zużyte opakowania, objęte systemem kaucyjnym, w punktach zbiórki prowadzonych m.in. przez jednostki handlu detalicznego lub hurtowego choć nie tylko.

Zakres systemu kaucyjnego i wysokość kaucji

Systemem kaucyjnym w Polsce zostaną objęte wybrane produkty w opakowaniach na napoje tj.:

• butelki jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do 3 litrów, włącznie z ich zakrętkami i wieczkami z tworzyw sztucznych (butelki PET);
• puszki metalowe o pojemności do 1 litra;
• butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra. 

Kaucja będzie wynosić 0,50 zł dla butelek z tworzyw sztucznych jednorazowego użytku i puszek metalowych, oraz 1 zł dla butelek szklanych wielokrotnego użytku. 

Użytkownik końcowy będzie miał możliwość zwrotu opakowań objętych systemem kaucyjnym i odbioru kaucji na terenie całej Polski, bez konieczności okazania dowodu zakupu. 

Rola operatorów systemu kaucyjnego

Podmioty reprezentujące (operatorzy systemu kaucyjnego) to spółki akcyjne powoływane przez wprowadzających produkty w opakowaniach na napoje. Aby prowadzić system kaucyjny, podmioty reprezentujące muszą uzyskać zezwolenie wydawane w formie decyzji administracyjnej. Ustawa Opakowaniowa przewiduje możliwość funkcjonowania więcej niż jednego operatora na terytorium kraju. Zarządzają oni systemem, realizując następujące zadania:

• organizują selektywną zbiórkę opakowań i odpadów opakowaniowych w celu osiągania wymaganych poziomów zbiórki dla wprowadzających, którzy przystąpili do danego systemu;
• odbierają opakowania i odpady opakowaniowe z jednostek handlu detalicznego i hurtowego oraz innych punktów zbiórki;
• organizują i odpowiadają za transport opakowań do wprowadzających produkty w opakowaniach na napoje oraz odpadów opakowaniowych do zakładów przetwarzania odpadów;
• rozliczają kaucję z jednostkami handlu detalicznego i hurtowego oraz innymi punktami zbierającymi opakowania i odpady opakowaniowe objęte systemem kaucyjnym.

Rola Wprowadzających napoje w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym 

Począwszy od 2025 roku, wprowadzający do obrotu produkty w opakowaniach na napoje są zobowiązani m.in. do osiągania określonych poziomów selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych (77% w latach 2025-2028, 90% w 2029 r. i następnych), a także (choć to zadanie realizują poza systemem) do zapewnienia minimalnej zawartości recyklatu w nowych opakowaniach z tworzyw sztucznych jednorazowego użytku.

Rola jednostek handlu detalicznego i hurtowego

W ramach systemu kaucyjnego, jednostki handlu detalicznego i hurtowego będą pełnić funkcję punktów zbiórki opakowań objętych systemem, a także będą realizować zadania związane z pobieraniem i w przypadku większych sklepów - zwracaniem kaucji. 

W zależności od powierzchni sprzedaży danej jednostki handlu oraz jej asortymentu, ustawa nakłada różne obowiązki na takie jednostki.

Nowa rzeczywistość od 1 października 2025 

Co do zasady, produkty w opakowaniach na napoje objętych systemem kaucyjnym, które zostały wprowadzone do obrotu przed 1 października 2025 r. będą mogły być nadal sprzedawane bez naliczania kaucji – do wyczerpania zapasów; takie zużyte opakowania nie będą podlegać zwrotowi w ramach systemu kaucyjnego. 

Produkty w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym wprowadzone do obrotu od 1 października 2025 r., posiadające oznakowanie systemu kaucyjnego, będą podlegać obowiązkowi naliczania kaucji i będą mogły być zwracane w punktach zbiórki uczestniczących w systemie kaucyjnym, zgodnie z przepisami ustawy. 

Jednostki handlu detalicznego o powierzchni sprzedaży powyżej 200 m² będą obowiązane do odbierania opakowań z oznakowaniem systemu kaucyjnego i zwrotu kaucji.